Moralność w grach z serii Mass Effect wyrażana jest za pomocą pasków idealisty i renegata. Podejmowanie działań praworządnych zwiększa wskaźnik idealisty, zaś okrutnych i wątpliwych moralnie wskaźnik renegata. W innych komputerowych grach fabularnych, w tym w poprzednich tytułach BioWare – Star Wars: Knights of the Old Republic i Jade Empire – moralność postaci określana była przez jeden pasek. Jeśli bohater podejmował aspołeczne decyzje, wpływało to na zmniejszenie wskaźnika jego moralności. Jeśli w Mass Effect postać będąca przeważająco dobra podejmuje okazjonalnie niemoralne decyzje, wpływa to wyłącznie na zwiększenie wskaźnika renegata, nie odejmując jednocześnie punktów idealisty.
Podobnie jak w Knights of the Old Republic i Jade Empire, nieopłacalne jest bycie postacią neutralną, ponieważ odpowiednie rozwinięcie wskaźnika idealisty lub renegata skutkuje odblokowaniem umiejętności zauroczenia lub zastraszenia postaci niezależnych. Bycie postacią dobrą lub złą wpływa również na pojawianie się w ważnych dla fabuły momentach specjalnych opcji dialogowych, pozwalających np. rozwiązać konflikt bez rozlewu krwi, czego nie może dokonać postać neutralna.
Mass Effect[]
Opcje przeznaczone dla idealisty oznaczone są kolorem niebieskim. Punkty zdobywa się za działania heroiczne i pełne współczucia, jak również za rozmowy z postaciami niezależnymi, w których komandor interesuje się ich odczuciami i historią. Bohaterowie są bardziej przyjacielscy i otwarci w stosunku do Sheparda, zaś odpowiednio wysoki wskaźnik idealisty może przeważyć szalę zwycięstwa na stronę komandora. Po zapełnieniu wskaźnika idealisty w 80% admirał Hackett zleca Shepardowi zadanie Niezbadany świat: Oblężona baza.
Opcje przeznaczone dla renegata oznaczone są kolorem czerwonym. Punkty zdobywa się za działania aspołeczne i bezlitosne, jak również za bycie niemiłym dla postaci niezależnych. Sprawiają one, że bohaterowie nie lubią Sheparda, czasem wręcz się go boją. Odpowiednio wysoki wskaźnik renegata może jednak przeważyć szalę zwycięstwa na stronę komandora. Po zapełnieniu wskaźnika renegata w 80% admirał Hackett zleca Shepardowi zadanie Niezbadany świat: Negocjacje.
Odpowiednio wysokie rozwinięcie któregoś ze wskaźników odblokowuje zdolności uroku i zastraszenia, które rozwija się tak samo jak zdolności bojowe, przeznaczając na nie dostępne punkty umiejętności.
Wpływ moralności na zakończenie[]
Moralność Sheparda wpływa na ton rozmów mających miejsce pod koniec gry, bez względu na to, jaki los spotkał Radę. Jeśli komandor był idealistą, Prezydium będzie jasno oświetlone, w tle słychać będzie motyw muzyczny Vigila, zaś w ostatniej scenie będzie on stał na tle niebieskiej planety. W przypadku renegata oświetlenie w Prezydium będzie przyciemnione, w tle słychać będzie motyw muzyczny Suweren, zaś Shepard będzie stał na tle czerwonej planety, dzierżąc w dłoni karabin szturmowy.
Mass Effect 2[]
W drugiej części system moralności opiera się na wartościach procentowych, nie zaś na ogólnej ilości zebranych punktów. Renomę idealisty lub renegata zyskuje się przez całą grę, zaś wartości na wskaźnikach moralności stanowią ilość punktów, jakie Shepard zebrał w dotychczas odwiedzonych lokacjach. Możliwa jest sytuacja, że któryś ze wskaźników zostanie zapełniony w całości, jednak ze względu na zbyt małą ilość punktów niedostępne będą opcje dialogowe przeznaczone dla tego typu postaci.
W Mass Effect 2 zrezygnowano z rozwijania możliwości uroku i zastraszenia – zamiast tego niebieskie opcje idealisty i czerwone renegata pojawiają się po zdobyciu odpowiedniej ilości punktów danego typu. Podejmowanie decyzji idealisty skutkuje gojeniem się blizn na twarzy Sheparda, z kolei w przypadku renegata ich pogłębianiem się.
W grze wprowadzony został również specjalny system przerywania, pozwalający Shepardowi na podjęcie w określonych miejscach działań odpowiednich dla idealisty lub renegata. Działania idealisty zazwyczaj oznaczają oszczędzenie niewinnych postaci, wspieranie moralne i dążenie do zminimalizowania potencjalnych szkód, podczas gdy renegat z zimną krwią zabija postronnych po wyciągnięciu z nich informacji i nie dba o dobre samopoczucie swojej załogi.
Skorzystanie z przerywnika zazwyczaj skutkuje zdobyciem większej liczby punktów idealisty lub renegata. W większości przypadków nieskorzystanie z przerywnika nie jest uważane za wybór moralny, więc przykładowo niewykorzystanie przerywnika idealisty nie wpływa na zwiększenie wskaźnika renegata, jednak na przestrzeni całej gry pojawia się kilka wyjątków od tej reguły.
Wpływ moralności na zakończenie[]
Granie postacią jednoznacznie złą może skutkować śmiercią zarówno wszystkich członków drużyny, jak i samego komandora Sheparda. Jeśli postać zdecydowała się zniszczyć bazę Zbieraczy, w finałowej scenie rozmowy z Człowiekiem Iluzją znajdująca się za jego plecami planeta będzie miała kolor niebieski, w przeciwnym razie czerwony. Jeśli Shepard zginął, planeta będzie miała swój naturalny czerwono-niebieski kolor, bez względu na los bazy.
Mass Effect 3[]
W Mass Effect 3 zrezygnowano z osobnych wskaźników idealisty i renegata, które połączono w pasek reputacji. W dalszym jednak punkty idealisty/renegata gromadzi się osobno – jeśli komandor będzie podejmował wątpliwe moralnie decyzje, zyska sobie reputację antybohatera, zaś będąc idealistą traktowany będzie jako bohater i zbawca galaktyki. Wskaźnik reputacji rozwija się poprzez wykonywanie zadań i interakcje z postaciami niezależnymi, zaś im jest on wyższy, tym poważniej traktowany jest Shepard. Wysoki wskaźnik reputacji oznacza również odblokowanie dodatkowych opcji dialogowych lub przerywników. Jeżeli w poprzedniej części Shepard nie wykonał w ambulatorium operacji pozwalającej na trwałe usunięcie blizn z twarzy, podejmowanie decyzji odpowiednich dla renegata będzie skutkowało dalszym ich pogłębianiem się.
Wpływ moralności na zakończenie[]
W przeciwieństwie do poprzednich gier, moralność ani reputacja bohatera nie mają żadnego wpływu na zakończenie, które zależy od ilości zgromadzonych zasobów wojennych. Wskaźnik moralności wpływa jedynie na narrację Sheparda w zakończeniu z kontrolą – idealista będzie pełnym współczucia strażnikiem galaktyki, dbającym o to, aby każda rasa i istota miała prawo głosu, renegat zaś będzie niszczył każdego, kto zagrozi pokojowi.
Odpowiednio rozwinięty pasek reputacji ma jednak wpływ na niektóre wcześniejsze wydarzenia, przede wszystkim na to, jak zakończy się wojna pomiędzy quarianami i gethami. Nie dysponując odpowiednio wysoką reputacją, niemożliwe jest pogodzenie obu stron, co skutkuje koniecznością poparcia jednej z nich, przyczyniając się do anihilacji drugiej.